Για τις ιδιαιτερότητες που ξεχωρίζουν την κρίση της πανδημίας από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 γράφει στο Business Daily ο Θεόδωρος Κρίντας, ιδρυτής & CEO της Koubaras Ltd.
Τώρα που το 2020 φτάνει στο τέλος του, γίνονται πολλοί απολογισμοί και συχνά ακόμη περισσότερες συγκρίσεις της χρονιάς που φεύγει με άλλες παλαιότερες. Ήταν βέβαια μια ιδιαίτερη χρονιά το 2020, που και πάλι σε πολλές περιπτώσεις γίνεται η προσπάθεια σύγκρισης με το παρελθόν και κυρίως εξαγωγής συμπερασμάτων για το μέλλον. Όμως, η αναλογία του σήμερα με μια σειρά από ιστορικά γεγονότα, άμεση ή έμμεση, δεν είναι η πλέον προφανής μέθοδος για την εξήγηση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών δεδομένων το επόμενο διάστημα. Τα στοιχεία που οδήγησαν τότε τις εξελίξεις καθώς και η μικρή σχέση τους με τη σημερινή κοινωνία, το υποδηλώνουν ξεκάθαρα.
Συγκεκριμένα δεδομένα όπως το δημοσιονομικό έλλειμμα ή ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ μπορεί να δίνουν ευκαιρίες για τη δημιουργία συγκρίσεων, όμως δεν είναι απαραίτητο ότι το αυξημένο έλλειμμα ή η υπέρβαση ενός ορίου (πχ. του 100%) του δείκτη χρέους προς ΑΕΠ, θα οδηγήσει σε κρίση χρέους. Πρέπει να συνυπάρχουν και άλλα στοιχεία, είναι πολύ-μεταβλητή και μη γραμμική η συνάρτηση. Έτσι, διάφορες απλοϊκές – γραμμικές προσεγγίσεις όχι μόνο παραπλανούν αλλά δεν προσφέρουν και καμιά βάση εξήγησης των γεγονότων.
Πράγματι η υγειονομική κρίση έχει οδηγήσει σε δραματική μείωση του παγκόσμιου ΑΕΠ και η τάση της ανεργίας είναι αυξητική. Όμως ταυτόχρονα ο ρυθμός διάχυσης της τεχνολογίας και η αύξηση της παραγωγικότητας είναι τεράστια, ενώ σε χώρες όπως η δική μας αυτή η διάχυση έχει επιτευχθεί και στο δημόσιο τομέα με μεγάλες ταχύτητες επιτρέποντας την ισχυρή εξέλιξη της οικονομίας αμέσως μετά τη δύσκολη αυτή περίοδο. Είναι σε μεγάλο βαθμό λάθος να υπερθεματίζουμε τις πιθανές συνέπειες του ενός αποτελέσματος της κρίσης και να μην αξιολογούμε τα υπόλοιπα.
Πρέπει να είμαστε πάντα προσεκτικοί με τις συνέπειες που μπορεί να έχουν τα διάφορα υποθετικά σενάρια. Μια βαθιά ύφεση σημαίνει ταυτόχρονα και μεγάλης κλίμακας αποπληθωρισμό, κρίση χρέους σημαίνει έλλειψη ενδιαφέροντος για τα ομόλογα της συγκεκριμένης χώρας και ταυτόχρονα αδύναμο νόμισμα και πληθωρισμό. Τα βλέπουμε πραγματικά γύρω μας αυτά τα δεδομένα;
Ζούμε σε ένα κόσμο που ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ θα είναι υψηλότερος από ότι στο παρελθόν και που, όπως απέδειξε και η χώρα μας, το ύψος του παρότι αποτέλεσε ταμπού για δεκαετίες δεν αποτελεί σήμα για την ολοκληρωτική καταστροφή. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να διατηρηθούν οι υποδομές, η αγροτική παραγωγή, σε λειτουργία οι παραγωγικές μονάδες και η οργάνωση της οικονομίας. Με λίγα λόγια πρέπει να εξασφαλιστεί ότι η κάθε οικονομία θα είναι σε θέση να είναι παρούσα στο νέο παγκόσμιο τοπίο που διαμορφώνεται καθημερινά. Έχει μεγάλη σημασία να κατανοήσουμε ότι η υγειονομική κρίση δεν είναι απαραίτητο να οδηγήσει σε μια χρηματοοικονομική κρίση, ή σε σημαντική υποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων καθώς δεν είναι απαραίτητο να μεταμορφωθεί σε μια συστημική κρίση και σε αυτό το σημείο επικεντρώνονται οι προσπάθειες κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων.
Αυτή η χωρίς προηγούμενο «επίθεση» με χρηματοοικονομικούς όρους ώστε να μην υποχωρήσουν οι οικονομίες σε υφεσιακή κρίση απέδωσε από την πρώτη στιγμή και θα συνεχίσει να αποδίδει. Υπάρχει μια παγκόσμια κίνηση προς την ίδια κατεύθυνση και όπως όλοι ξέρουμε τα οικονομικά είναι μια επιστήμη που μετρά τις σχετικές κινήσεις. Είναι κοινωνική επιστήμη και συνδέεται με τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Δεν είναι εφικτό να έχουμε απόλυτες τιμές. Επίσης, μέχρι στιγμής, δεν έχουν σημειωθεί δομικές ζημιές στο οικονομικό μοντέλο. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι απαραίτητη η μείωση της προσφοράς και άρα η εξάλειψη επενδύσεων, όπως στην κρίση του 2008. Η ταχύτατη επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα σε πολλές οικονομίες στον κόσμο το επιβεβαιώνουν.
Είναι βέβαια ξεκάθαρο ότι διαφορετικοί κλάδοι έχουν διαφορετικές επιπτώσεις από την πανδημία, όπως και το ότι υπάρχουν επιχειρήσεις που κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης έχουν δει τη ζήτηση να αυξάνεται και τα αποτελέσματά τους να βελτιώνονται. Συνεπώς, μαζί με την παρακολούθηση των μακροοικονομικών δεδομένων και την επίδρασης της κρίσης στο σύνολο της οικονομίας, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να εξετάζουν και να αξιολογούν τις τάσεις και τις ευκαιρίες που διαμορφώνονται στο δικό τους κλάδο ώστε να μεγαλώσουν τόσο κατά τη διάρκεια της κρίσης όσο και μετά από αυτή.
Αυτό είναι και το σημείο που θα πρέπει να επικεντρωθούμε όλοι μας, όχι την επόμενη μέρα, τώρα! Η επανατοποθέτηση της αγοράς μας, του ανταγωνισμού, οι μεταβολές των δεδομένων και οι νέες συνθήκες είναι ήδη εδώ. Υπάρχουν δύο τρόποι να αντιδράσουμε σήμερα: να προσαρμοστούμε ή να μείνουμε πίσω. Το να μείνουμε πίσω σημαίνει ότι η εταιρεία μας θα «σβήσει» μαζί με την αγοραστική δύναμη των πελατών μας. Μπορεί κάτι τέτοιο να πάρει χρόνια, όμως με την ταχύτητα που τρέχει ο κόσμος σήμερα, δε θα αισθανόμουν ασφαλής με μια τέτοια πρόβλεψη. Το να προσαρμοστούμε σημαίνει να αλλάξουμε και μάλιστα να αλλάξουμε προς τη σωστή κατεύθυνση. Άρα απαιτεί μελέτη, στρατηγική, σχέδιο και κυρίως ουσιαστική εφαρμογή των αποφάσεων. Απαιτεί επίσης τα απαραίτητα κεφάλαια σε κατάλληλη δομή, συστηματικές μετρήσεις των αποτελεσμάτων και αιτιολόγηση των όποιων αποκλίσεων. Κυρίως απαιτεί μια ισχυρή και αποφασισμένη ομάδα από τα κατάλληλα και κυρίως έμπειρα μα σύγχρονα στελέχη. Ευτυχώς δεν προϋποθέτει μαγικά με άγνωστες συνταγές.
Καλή χρονιά.
*Ιδρυτής & CEO της Koubaras Ltd μιας συμβουλευτικής εταιρείας που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.